Dünyanın En Yaygın ama En İhmal Edilen Hastalığı: Varis
İnsanı insan yapan en önemli özelliklerden bir tanesi zeka, diğeri konuşma diğeri, gülmektir ama süreç içerisinde insanı insan yapan diğer bir özellik ise iki ayağının üzerine kalkmış olmasıdır.
Bu yükseliş beraberinde bugün konumuz olan varisleri getirmiştir. Eski yazı ve resimlerde varisli bacaklar görülmektedir.
Varislerimizi sağlık problemi ve kozmetik problemler olarak ikiye ayırdığımızda bugünkü başlığımız altında sağlık problemlerinden bahsedelim isterseniz.
Kanı kalbe geri taşıyan damarlara toplar damarlar diyoruz. Toplar damarlarımız, atar damarlarımızın aksine pasif organlardır. Yani atardamarlarımızın arkasında kalp gibi güçlü bir pompa varken, toplar damarlarımız pasif olarak, üstelik yerçekimine karşı yukarıya çıkmak, kalbe dönmek zorundadırlar.
Bunun yanında, kalbin oluşturduğu yüksek basınçtan dolayı atardamarlarımızın duvarında oldukça kalın bir kas dokusu varken, pasif olan toplar damarlarımızın duvarlarındaki kas dokusu tül kadar incedir. Toplardamarlarımızın içerisindeki kanın sağlıklı bir şekilde yukarıya çıkıp kalbe dönebilmesi, yerçekimine yenik düşmemesi için bunların içerisine tek yönlü çalışan kapakçıklar konmuştur. Pasif olan toplardamar dönüşünün 3 ana mekanizması vardır. Bunlardan bir tanesi arkadan ittiren atardamar kanı, ikincisi nefes alıp vermemizle göğüs boşluğunda oluşan negatif basıncın vakum etkisi, üçüncüsü ve en önemlisi ise baldır kasımızın kasılıp gevşemesi yani yaptığımız yürüyüşlerdir.
Doğumsal ya da edinsel risk faktörlerinin varlığında bu kapakçıkların fonksiyonları bozulabilir. Kalbe dönmesi gereken kan yer çekimine yenik düşer ve aşağılarda birikmeye başlar. İşte sağlık problemimiz bu aşamada başlamaktadır. Buna biz kronik venöz yetmezlik, sizler ise toplar damar yetmezliği ya da kapakçık kaçağı diyorsunuz.
Risk faktörleri nelerdir?
Her hastalıkta olduğu gibi genetik yatkınlık variste de en önemli sebeptir. 1 derece akrabalarınızda varis varsa sizde de olma ihtimali artmaktadır. Bunu takiben kadın cinsiyet, doğurganlık, ayakta çalışmak, oturarak çalışmak, kilo, sigara, topuklu ayakkabı, dar kıyafetler, sedanter yaşam gibi yardımcı faktörleri üst üste koyduğumuzda maalesef ki hastalık kaçınılmaz olur.
Varislerim olduğunu nasıl anlarım?
Hepinizin bildiği gibi hastalıklar bir semptomlar yani şikayetler bütünüdür. Ancak hastalıklara has ağrı, ateş, kızarıklık ya da şişlik gibi birçok hastalığa eşlik eden şikayetler olabilir. Varislere has tek şikayet çıplak gözle gördüğümüz varislerimizdir. Örümcek damarlar dediğimiz 1 mm altındaki kılcal damarlardan, 1-3 mm arasındaki menekşe- mor renkli retikülerlere kadarki yelpaze sadece kozmetik olabileceği gibi altta yatan bir toplardamar hastalığında habercisi de olabilir. Ancak anneannelerimizin varis kavramını oluşturan ciltten kabarık makarna gibi üzüm tanesi gibi tabir edilen 3 mm üzerinde yeşil damarlarınız varsa, evet bunlar gerçek varislerdir ve altta yatan ciddi bir sağlık sorunun habercisidirler.
Görsel şikayetlerimize en çok ağrı eşlik etmektedir. Ağrının en büyük özellikleri sabah iyi kalkan bir hastanın yani şikayetsiz kalkan bir hastanın öğlene doğru şikayetlerinin başlaması, akşama doğru bu şikayetlerin artması ve bazı olgularda bileklerden başlayıp, çorap tarzı dediğimiz yukarıya doğru yükselen ödemin eşlik etmesidir. Ağrı çok tipik olarak yeri gösterilemeyen bir ağrıdır. Hastalar bunu bacaklarıma bir su torbası sarılıyor, bir göllenme oluyor ya da bir dolgunluk hissi olarak tarif ederler. Bazı hastalarda ayak tabanına, topuğa doğru uzanan bir yanma hissi mevcuttur. Özellikle geceleri ortaya çıkan kaşıntı, yanma ve gece krampları hastalığa eşlik edebilir. Tam olarak tanısı olmayan birçok durumda ortaya çıkan huzursuz bacak sendromuyla da toplardamarı yetmezliği son 15-20 yılda eşleştirilmiş ve tedavi edilen hastaların huzursuz bacak şikayetlerinin azaldığı gözlenmiştir. İleri vakalarda ciltte renk değişiklikleri, incelme daha ileri vakalar da ise açık yaralar görülebilmektedir. Yukarıda saydığım belirtilerin birine veya birkaçına sahip olabilirsiniz şikayetleriniz varislerin büyüklüğü veya sayısıyla orantılı değildir. Yine çok ilginç bir şekilde varis kronik bir hastalık olduğu için birçok hastamız, benim hiç şikayetim yok ki derler çünkü yıllardır devam eden bu şikayetler bütünü onların normali haline gelmiştir.
Bundan sonraki yazılarımda tanı tedavi ve korunma yöntemlerinden bahsedeceğim, “Gebelikte Varisler” diğer bir başlığımız olacak. Sağlıklı mutlu varissiz kalın.
Yorum Yazın
Ağır işte çalıştıkda da oluyor. Abimde vardı ameliyyat oldu.